Rozdział 2. Kreolingwistyka jako subdyscyplina językoznawstwa … 71 przez Halla (1966); są też hipotezy poligenezy, releksyfikacji, teorie uniwersalistyczne, hipoteza wspólnego pochodzenia (ang. common core hypothesis) czy teoria substratu językowego68. 2.1. Pidżyny i kreolskie języki kontaktu Kreolskie języki kontaktu przyciągnęły największą uwagę badaczy w latach 60. minionego wieku. Wcześniej były one określane mianem języków marginalnych (zob. np. Reinecke 1938: 107) i uważane za element żargonów handlowych69, „mowę niewolników” czy nawet „brudny nieuczony język”, którego trzeba za wszelką cenę unikać w oficjalnych sytuacjach, żeby nie wyjść na człowieka nieokrzesanego. Jednym słowem, międzynarodowa społeczność uczonych językoznawców nie zwracała uwagi na języki kontaktu. Nawet obecnie „język kreolski […] jest ciągle kojarzony z najbiedniejszymi, zazwyczaj czarnoskórymi członkami społeczeństwa i z mieszkańcami wsi – w kontraście do mieszkańców miast. Jego użytkownicy są postrzegani jedynie jako pracownicy fizyczni, pomoce domowe, drobni rzemieślnicy czy inni ludzie należący do tej klasy społecznej” (Christie 2003: 2). Dell Hymes, jeden ze znamienitych badaczy języków kontaktu, we wstępie do swojej książki Pidginization and Creolization of Languages (1971), idzie nawet nieco dalej w swoich sądach i stwierdza, że „języki te były uważane nie za kreatywne adaptacje, ale za degeneracje” (1971: 1). Odczucie niskiego statusu rodzimego języka jest zauważalne nawet obecnie, np. wśród części Jamajczyków. Pośrednim dowodem takiego postrzegania własnego języka była jedna z propozycji rozważanych przez parlament Jamajki w 2001 roku; dotyczyła ona „języka jako podstawy, na bazie której dyskryminacja powinna być zakazana w Konstytucji Jamajki” (Brown-Blake 2008: 32). Niezwykle długi czas musiał upłynąć, zanim badacze zaczęli doceniać języki kontaktu jako bezpośrednie źródło informacji o procesach i mechanizmach powstawania oraz nabywania języków. Konferencja naukowa, która odbyła się w 1968 roku w miejscowości Mona na Jamajce, była przełomowa dla kreolingwistyki, bowiem zwróciła uwagę badaczy na to, że dotychczas poszukiwane i z taką starannością rekonstruowane procesy czy mechanizmy rozwoju 68 Dokładne omówienie wskazanych hipotez jest dostępne np. w pracy pod redakcją Jacques’a Arendsa, Pietera Muyskena i Norvala Smitha (1995). 69 Rozdział ten jest rozbudowaną konceptualnie wersją tekstu opublikowanego wcześniej w języku angielskim przez Aleksandrę R. Knapik (2019: 38–79).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTE5NDY5MQ==