Rozdział 4. Procesy i mechanizmy zmiany … 203 wilamowickiego przyznają się do wspólnej historii; ich święta i tradycje funkcjonują jako wspólnota dzielonej historii. Granice obszaru są jasno wytyczone, jednolite i jasne obszarowo – Wilamowice to miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie bielskim. Trudno powiedzieć, jak potoczy się historia tego krytycznie zagrożonego i ginącego języka, możemy jedynie mieć nadzieję, że przetrwa, chociaż z dzisiejszej perspektywy, jeśli wziąć pod uwagę wszystkie wspomniane powyżej wyznaczniki żywotności języka, szanse na jego przetrwanie są raczej niewielkie. 4.1.4. O niektórych istotnych założeniach językoznawstwa. Wybrane instytucje zajmujące się dokumentacją języków zagrożonych Zaniepokojenie procesem szybkiego zanikania języków, bardzo widoczne w ciągu ostatnich kilku dekad, przewija się w całym tekście niniejszej pracy. Ten podrozdział wskazuje z nazwy kilka wybranych instytucji zajmujących się opisem i dokumentacją języków zagrożonych i ginących. Dokumentacja i wyczerpujący opis chociażby jednego zagrożonego języka są najstaranniejsze, jeśli powstają w ramach pracy zespołowej. Wtedy bowiem jest duża szansa na to, że badany język zostanie przynajmniej w pełni opisany, zanim zupełnie zaginie. Oczywiście sama dokumentacja języka zagrożonego najprawdopodobniej nie uchroni go od zaniku, ale przynajmniej wspomoże jedną z form jego istnienia – będzie istniał w dokumentach, w słownikach (jeśli zdążą powstać) czy chociażby w listach słów zgromadzonych przez badaczy. Niekiedy udaje się też ocalić część literatury ginących języków, co jest niewielką nagrodą dla badaczy zagrożonej czy wręcz ginącej kultury – ale zawsze jest to lepsze niż zupełny brak danych językowych czy kulturowych na temat tego, czym żyła i jak mówiła opisywana społeczność mowna. Zdarza się, że opis języka ginącego jest dziełem zaledwie jednej osoby, poświęcającej wszystkie swoje siły i talenty, aby zdążyć z jego udokumentowaniem. Nierzadko bywa tak, że kiedy badacz ten zdoła się wreszcie zapoznać ze społecznością mowną dokumentowanego języka na tyle, żeby móc w miarę spokojnie pracować, język ten dosłownie umiera na jego rękach. Taki przypadek zdarzył się profesorowi Jamesowi A. Foxowi [1944–2019]135 z Departamentu Antropologii Uniwersytetu Stanforda w USA. Badacz ten w połowie lat 90. XX wieku rozpoczął pracę w terenie nad dokumentacją 135 Zob. też: anthropology.stanford.edu/about/about-us (data dostępu: 27 kwietnia 2022); anthropology.stanford.edu/people/james-fox (data dostępu: 27 kwietnia 2022)
RkJQdWJsaXNoZXIy MTE5NDY5MQ==