Rozdział 2. Kreolingwistyka jako subdyscyplina językoznawstwa … 125 „cały system fleksyjny kreolskiego czasownika haitańskiego, z jego utratą końcówek czasu, osoby i liczby oraz użyciem przedrostków aspektowych, jest czysto afrykański” (Hall 1966: 109). Pozostaje jednak pytanie, jaki jest zakres wpływu substratu i jakie mechanizmy rządzą transportem słownictwa z jednego języka do drugiego. Można wskazać za Hallem trzy możliwe sposoby transmisji substratu: (1) poprzez fizyczną dziedziczność; (2) jako relikt okresu dwujęzyczności; oraz (3) poprzez rodzaj mistycznej aury, wywierającej swój wpływ bez związku ze światem fizycznym (Hall 1966: 108). Co więcej, wpływ ten może być widoczny na różnych poziomach: fonologicznym, morfologicznym, składniowym i (lub) leksykalnym. Niektóre z cech przypisywanych afrykańskiemu pochodzeniu to: konstrukcja czasownika łącznikowego, czasowniki seryjne, systemy zaimkowe i topikalizacja czasowników (zob. Romaine 1988: 104). Dostrzeżenie i szybka interpretacja stopnia oddziaływania nie należą do prostych zadań. Jak zauważa Hall, „często zdarza się, że element języka źródłowego, użyty początkowo przy tłumaczeniu zapożyczenia […] jako semantyczny odpowiednik konstrukcji rodzimej, może w końcu zostać całkowicie przebudowany i otrzymać funkcję, która nie odpowiada niczemu ani w języku źródłowym, ani w języku substratu” (1966: 109). Z kolei Bickerton (1981: 4) stwierdza, że stosunek języków w pidżynie wynosi 20% do 80%, gdzie mniejszą część stanowią języki substratu, a większa jest przypisana językowi dominującemu (superstratum). Jak już wspomniano, warstwa substratowa pidżynu, czyli jego cechy fonologiczne, syntaktyczne i leksykalne, odnosi się do języków mniej dominujących (np. w przypadku kreola jamajskiego substrat stanowią języki zachodnioafrykańskie). Hall (1966: 111) rozróżnia gramatykę powierzchniową i gramatykę głębokiego poziomu, twierdząc przy tym, że większość cech struktury językowej, które przypisuje się wpływowi substratu, jest powierzchowna. Wedle tego badacza bardziej fundamentalne cechy pochodzą z superstratu (zob. też Hall 1966: 110). 2.2.4.6. Teorie pochodzenia według rodzimych użytkowników języka Oprócz szeroko dyskutowanych teorii pochodzenia pidżynów i języków kreolskich Romaine (1988: 109–110) przedstawia niektóre z wyjaśnień podanych przez rodzimych użytkowników języka (ang. native speakers). Bardziej wyjaśnienie niż teorię zaprezentował np. rodzimy użytkownik języka kontaktu, jakim jest rozbudowany pidżyn Papui–Nowej Gwinei. Według niego powstanie tok pisin było wynikiem naśladowania przez nowogwinejskich Papuasów
RkJQdWJsaXNoZXIy MTE5NDY5MQ==