xiv Kreolingwistyka w zarysie Kreolingwistyka Studium kreolskich języków kontaktu znajduje się w centrum badań nad ewolucją i zmianą języka od XIX wieku. Wtedy to właśnie pionierzy kreolingwistyki – tacy jak Schuchardt i Hesseling – przywołali je po raz pierwszy, dowodząc kluczowej roli kontaktu językowego w historii wielu języków, nie tylko indoeuropejskich. Niemniej zainteresowanie naukowe językami kreolskimi nie utrzymało się i stosunkowo długo uważano je za języki marginalne tak dla społeczeństwa, jak i w poważnych badaniach. Z czasem jednak zakres kreolingwistyki wykroczył daleko poza wcześniejsze peryferia, a obfitość badań prowadzonych przez minione sześć dekad coraz bardziej uświadamia nam, że języki kreolskie są na świecie powszechnie obecne, podobnie jak powszechne jest występowanie procesów powstawania i zmiany, których doświadczają na równi z innymi, nieokreślanymi mianem „kreoli”. Uznajemy obecnie, że języki kreolskie „mają kluczowe znaczenie dla naszego zrozumienia języka oraz kluczowe miejsce w życiu milionów ludzi” (Hymes 1971: 3). Badanie języków kreolskich stało się integralną częścią językoznawstwa kontaktu – interdyscyplinarnej dyscypliny badawczej, która stara się pojąć wzajemne oddziaływanie czynników społeczno-historycznych, społeczno- -kulturowych, językowych i psycholingwistycznych w ewolucji wszelkich języków, uznając fakt, że wszystkie języki zostały ukształtowane przez kontakt z innymi językami na pewnym etapie swojej historii. Kreolingwistyka eksploruje zróżnicowany zestaw zagadnień zasadniczych dla zrozumienia ewolucji języka jako takiej. Języki kreolskie, powstające w wyniku naturalnej akwizycji drugiego języka, stanowią idealny poligon dla zrozumienia procesów lingwistycznych oraz typów zmian języka powodowanych kontaktem, które ukształtowały gramatykę wielu języków, wydobywając na światło dzienne uniwersalne zasady i wzorce zmian zachodzących pod wpływem kontaktu. Jednakże nie sposób w pełni pojąć procesów formowania się i ewolucji języków kontaktu bez dokładnego uwzględnienia społeczno-kulturowych kontekstów, w których języki kontaktu powstawały i rozwijały się w czasie. Niniejszy zarys kreolingwistyki podkreśla ten aspekt języków kreolskich. Autorzy przyglądają się im tutaj przez pryzmat językoznawstwa antropologicznego oraz z perspektywy językowej żywotności. To podejście opiera się na fundamentach położonych przez pionierów antropologicznego podejścia do kreolskich języków kontaktu, takich jak Dell Hymes czy Sidney Mintz. Już w 1971 roku Hymes zwrócił uwagę na to, że „języki kreolskie mają
RkJQdWJsaXNoZXIy MTE5NDY5MQ==