Między tekstem a kulturą. Z zagadnień przekładoznawstwa

Przedmowa IX na ścieraniu się poglądów. Pragnęliśmy, aby ta monografia była publikacją prawdziwą, która oddaje piórem swoich autorów faktyczny stan badań nad przekładem i przekładoznawstwem. Ważnym dla nas aspektem tej publikacji jest przedstawienie bogactwa przekładoznawstwa rozumianego jako osobna dyscyplina naukowa, integrująca wiedzę o świecie oraz wychodząca naprzeciw tym, którzy chcieliby wiedzą tą podzielić się tak, aby doświadczenie obcego stało się bardziej udomowione. Z drugiej jednak strony trzeba pamiętać, że systemowa translacja języka i kultury może prowadzić do usankcjonowanych prawnie absurdów, o których nie śnił nawet George Orwell. Tego typu usankcjonowane absurdy mogą zagrozić istnieniu całych społeczności mownych, stąd tłumaczenie powinno mieć swoją granicę, wyznaczoną w miejscu, poza którym może być naruszone dobro (język, kultura, tradycja) innego człowieka. Warto mieć na uwadze fakt, że nie ma jednego przekładoznawstwa, tak jak nie ma jednego najlepszego przekładu. Wystarczy, że tekstem zajmie się kilku tłumaczy, a za jakiś czas będą gotowe różne, często równie udane tłumaczenia. Niezwykle ciekawie o tłumaczeniu pisał przedwojenny mieszkaniec Wrocławia Hans-Georg Gadamer: [m]ożna poważyć się na paradoks: każdy czytelnik jest jak tłumacz. Czy pokonanie dystansu między literami a żywą mową nie jest zaiste większym cudem niż przebycie dystansu między dwoma językami w próbie żywego porozumienia? […] Czytanie jest jak przeprawa z jednego brzegu na drugi, odległy, i tak samo czynność tłumacza tekstu jest przeprawą z brzegu na brzeg, z jednego lądu na drugi, z tekstu na tekst2. Zawsze jest to przeprawa3. Osobne podziękowania należą się całej grupie osób, bez których pomocy ta książka pewnie nie ukazałaby się w takiej postaci – albo wcale mogłaby się nie ukazać. Wyrazy wdzięczności i uznania za okazaną pomoc i za pełen profesjonalizm należą się Państwu: mgr Aleksandrze Misior-Mroczkowskiej (IFA, Uniwersytet Wrocławski), mgr Anecie Daniel (Wyższa Szkoła Filologiczna we Wrocławiu), mgr Joannie Sobieralskiej (Kolegium Międzyobsza2 W języku niemieckim übersetzen ma dwa znaczenia: ‘przeprawiać się’ bądź ‘przewozić (kogoś) na drugi brzeg’ oraz ‘przekładać, tłumaczyć’ (przypis tłumaczki – Małgorzaty Łukasiewicz). 3 Gadamer, Hans-Georg ([1993] 2009) „Lektura jest przekładem”. Przełożyła Małgorzata Łukasiewicz. [W:] Piotr Bukowski, Magda Heydel (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia. Kraków: Znak. 321–325. Oryginalne wydanie: Hans-Georg Gadamer (1993) „Lesen ist wie Übersetzen”. [W:] Ästhetik und Poetik I. Kunst als Aussage. Gesamelte Werke. Bd. 8. Tübingen: J.C.B. Mohr; 279–285.

RkJQdWJsaXNoZXIy MTE5NDY5MQ==