34 Franciszek Grucza w żadnym razie nie można kwalifikować jako aplikatywnego. Są to bowiem całkiem różne płaszczyzny badawcze. Jeśli zatem przyszłoby się nawet zgodzić na Übersetzungswissenschaft czy Translationslinguistik, to i tak trzeba by je rozwarstwić według przedstawionego wyżej schematu na płaszczyznę czystą i stosowaną. Całkiem inne zagadnienie stanowi problem dydaktyzacji translatoryki. Wydaje się, że dydaktyzacja określonych dziedzin zależy między innymi od stopnia ich teoretycznego opracowania. Nic więc dziwnego, że skoro translatoryka na razie w niewielkim tylko stopniu poddana została refleksji naukowej, w jeszcze mniejszym stopniu poddana została dydaktyzacji. Dodatkowym powodem zaległości na tym odcinku był zapewne fakt, że tłumaczenie traktowano dawniej niemal wyłącznie jako swoistą sztukę: a sztuka nie jest przedmiotem, którego można by nauczać. Taka opinia zresztą i do dziś dominuje. Sądzę jednak, że w zakresie dydaktyzacji translatoryki mamy dlatego przede wszystkim do czynienia niemal ze stanem zerowym, że zachodzą tu jeszcze bardziej skomplikowane procesy aniżeli w glottodydaktyce. Tym niemniej spróbujmy procesy te prześledzić chociażby w zarysie. Punktem startowym dla tej analizy niech będzie zwykły układ glottodydaktyczny, a więc układ, w jakim dokonuje się proces akwizycji językowej. Dokładniej układ ten przedstawiłem w innym miejscu (Grucza 1978a)14. Przypomnę jedynie, że układ ten jest pewnym wariantem ogólnego układu komunikacyjnego. Zwykle twierdzi się, że zadanie, jakie ma być w tym układzie spełnione polega na przekazaniu uczącemu się języka (albo, jeżeli ktoś woli, kompetencji językowej) oraz umiejętności posługiwania się nim (zdolności performancyjnej). Pokazałem jednak, że w gruncie rzeczy nic takiego się nie dzieje w tym układzie, mianowicie że w układzie tym mamy do czynienia z pewnym rodzajem pseudo przekazu. Języka jako takiego w ogóle nie można nikomu przekazać. W układzie glottodydaktycznym przekazywane są teksty, czyli pewne twory językowe (Grucza 1978b)15. Analogicznie rzeczy się mają także w dydaktycznym układzie translatorycznym, który z uwagi na powyższy fakt należy przedstawić następująco: 14 W czasie pisania tego tekstu ta praca znajdowała się jeszcze w druku, ale powstała wcześniej. 15 Taki sam stan rzeczy jak wyżej.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTE5NDY5MQ==