301 Przetłumacz mi książeczkę.Kilka słów o przekładzie literatury dziecięcej… Streszczenie W niniejszym tekście autor porusza kwestie badań nad literaturą dziecięcą w przekładzie. Analizuje tu czternaście polskich wersji powieści zatytułowanej Przygody Tomka Sawyera. Według obserwacji autora tłumacze manipulują tekstem, co powoduje, iż dzieciom i młodzieży, czyli jego głównym odbiorcom docelowym, przedstawia się wartości oraz normy odpowiadające wartościom dominującym aktualnie w danej kulturze. Co więcej, w artykule przedstawiono różne aspekty dotyczące praw tłumacza do własnego zdania i wartościowania. Autor wskazuje, że programowany kulturowo głos tłumacza tylko częściowo należy do niego, choć nie dyskredytuje przy tym możliwości powstawania kolejnych przekładów. Wręcz przeciwnie, zwraca uwagę na niepowtarzalność każdego z tłumaczeń. Z jego analizy wynika jednak, iż w każdym przekładzie tłumacze dopuszczali się manipulacji tekstem zarówno na poziomie ideologicznym, jak i osobistej postawy. Słowa kluczowe: CLTS, relacje wpływów, asymetria pomiędzy dziećmi a dorosłymi, ideosomatyka, Przygody Tomka Sawyera Abstract The following article focuses on ideology and power relations involved in the act of translating children’s literature. It is proposed that discussions within the theory of CLTS be shifted away from questions of how to produce better translations by avoiding manipulation to focusing on how manipulation and ideology work in translated texts for children. A series of fourteen Polish translations of Mark Twain’s Adventures of Tom Sawyer is used to show the influence that the translator’s ideosomatic and idiosomatic programming has on handling offensive and religious expressions. The extensive data collected allows for a detailed synchronic and diachronic analysis, which proves that although vocabulary considered inappropriate varies relative to both ideological and individual aspects, not a single translation avoids some degree of manipulation; reflecting both contemporary ideology and personal attitude. Keywords: CLTS, power relations, child-adult asymmetry, ideosomatics, Adventures of Tom Sawyer W niniejszym artykule poruszone zostaną – z perspektywy teorii literatury – kwestie związane ze stosunkowo młodą dziedziną nauki, jaką stanowią b a d a n i a n a d l i t e r a t u r ą d z i e c i ę c ą w p r z e k ł a d z i e . Pierwszą konferencję w całości poświęconą temu obszarowi badawczemu zorganizowano pod auspicjami International Research Society for Children’s Literature w 1976 roku, a już trzydzieści lat później zaczęły pojawiać się propozycje wyodrębnienia CLTS (Children’s Literature Translation Studies) jako osobnej dyscypliny naukowej. Jedna z pierwszych takich propozycji znalazła się
RkJQdWJsaXNoZXIy MTE5NDY5MQ==